COMER VACA MARELA EN LYON

(Reproducido de Le Point)

PEQUENAS MURMURACIÓNS

Din que hai uns meses, cando morreu o ex-presidente de Francia Jacques Chirac, o cortexo fúnebre chegou atrasado á igrexa, e que o tamén ex-presidente Giscard d’Estaing, comentou:

—De vivo nunca chegaba á hora e de morto segue igual.

FÁBULAS OCCITANAS E DICIONARIOS DELIRANTES

Definición nun dicionario galego:
 
OCCITANO - Relativo ou pertencente á Occitania, nación que comprende todo o sur de Francia, dende o Atlántico ó Mediterráneo, e ós seus habitantes.

Carallo pró angazo! Política-ficción nun dicionario!

Xamais existiu unha nación chamada Occitania. Nin sequera houbo nunca unha rexión, un departamento, unha provincia ou unha división administrativa menor con ese nome.

Occitania foi unha das denominacións que no medievo se lle deu ao territorio ocupado polas rexións nas que se falaba (máis ou menos) algunha das variantes da lingua de oc. Tratábase pois dunha división territorial puramente lingüística que non se correspondía con nada nin político nin administrativo (como cando se di Hispano-América porque hai unha lingua común), e moito menos cunha Unión / Nación. Unión imposíbel dada a disparidade histórica –e nalgúns casos mesmo étnica– das rexións que comprendía. Por exemplo: o Languedoc e a Provenza, malia seren lindeiras, tiñan unha historia e unha xerarquía diferentes. 
A Provenza, quitado cando se producía algún casamento entre nobres, movíase no eixo vertical, alpino digamos: francos, borgoñóns, Italia (á que a rexión chegou a pertencer parcialmente). O Languedoc dependía do condado de Toulouse e ollaba en sentido oposto: os Pireneos e o reino de Aragón –ao que pertenceu en parte e co que colaborou nas loitas contra os mouros–, Mallorca e as costas africanas. 
Tamén eran moi distintas canto á relixión. A Provenza era calma e o Languedoc un avesporeiro convulso. 
No Languedoc xurdiu o movemento dos albixenses –cátaros en terminoloxía histórica–, que grazas á tolerancia dos condes de Toulouse en materia de pensamento e relixión, se expandiu de tal xeito que o papa convocou unha cruzada mortífera para aniquilalo, despois da cal o Languedoc perdería a súa independencia e pasaría á coroa francesa. Na Provenza, os albixenses case non existiron e formou parte das forzas para combatelos. 
Durante as posteriores guerras do protestantismo, a Provenza ficou á marxe mentres que no Languedoc as batallas e confrontos foron duradeiros e destrutores. Dous mundos, pois, entre os que nunca houbo veleidade ningunha de unión.

Foi en 2016 cando apareceu por primeira vez unha rexión político-administrativa co nome de Occitania, consecuencia da reforma territorial para diminuír o número de rexións conxuntando algunhas das existentes. 

No sur, a unión realizouse entre a de Languedoc-Roussillon e a de Midi-Pyrenées.

Aínda que nestes casos é costume deixar os dous nomes para non ferir susceptibilidades, aquí había unha pega: Languedoc-Roussillon–Midi-Pyrenées é un nome longo. E tamén difícil de reducir a siglas, como se fixera na rexión Provence-Alpes-Côte d'Azur, que se abreviou no acrónimo PACA.

Por este motivo, pedíuselle á xente de alí que propuxese nomes para a nova rexión.

Escolleron o de Occitania, coa oposición dos cataláns, que pretendían que se chamase Occitania e País Catalán para marcar a diferenza entre os fillos de deus e os ruíns mortais. Nesa ocasión os ruíns mortais decidiron que con Occitania había de sobra e así naceu l'Occitanie, que ocupa case o territorio do vello Languedoc histórico e recuperou a capitalidade de Toulouse, aínda que compartida coa de Montpellier.





... E A RAG PON GUINDA

 
Na definición de occitano, o dicionario da Academia Galega engade este alucinante exemplo de uso:

O suave clima occitano. 

Requetecarallo pró angazo! Clima suave o dunha rexión que ten dous macizos montañosos con altitudes de máis de tres mil metros o un e case de dous mil o outro?

Os da Academia deben crer que a Occitania son as costas do Midi. E mesmo nesas costas, a suavidade do clima é discutíbel dada a cantidade de ventos que na zona concorren: ou sopra do mar, ou sopra de terra, ou sopra a tramontana, ou sopra o mistral ou sopran todos á vez

Nalgunhas vilas de Lozère, á temperatura media en xaneiro é de cero graos e unhas décimas; en xullo, de pouco máis de dezasete. 

Hai sitios na rexión onde a diferenza entre a temperatura diúrna e a nocturna pode chegar aos vinte e cinco graos; é dicir, que en canto o sol se pon a temperatura non descende senón que se esnafra directamente. O que se chama clima suave.

Este toque de humor da RAG lembroume a escena do filme Bienvenue chez les Ch’tis en que o protagonista é destinado ao Norte (Calais) e lle pregunta a Michel Galabru que tal tempo fai por acolá arriba.

Galabru dille:

No verán estase ben porque hai cero graos, un grao; mais logo vén o inverno e a temperatura baixa, baixa, baixa...

OS NÚMEROS ROMANOS

Os números romanos, ese ridículo anacronismo que tan ben reflicte o espírito conservador da intelectualidade oficial, resístense á relegación malia iren perdendo terreo. 

Nos anos sesenta aínda eran empregados nas datas dalgunhas cartas, xeralmente substituíndo o mes (14-VI-1965). Hollywood usounos até os anos oitenta nos copyrights dos filmes –aqueles ilexíbeis MCMLXXIX– e até non hai moito no número de orde dos mesmos (The Godfather part II, The Godfather part III. Hoxe: Red 2, Lethal Weapon 4). 

Na linguaxe decotío, sobreviven principalmente no número de orde dos séculos e de papas e reis.

Dilema: que son os números romanos, cardinais ou ordinais?

En francés está claro: son ordinais cando se refiren aos séculos (século VIIIº, século XVIIIº) e cardinais cando se refiren a reis ou papas (Louis IV, Louis XIV, Paul VI, Jean XXIII).

E en galego? Non atopei referencias ao tema.

O uso manifesta que nisto, como en tantas outras cousas, o galego segue o español, ese haraquiri ao que a nugalla nos debroca. Así pois os números romanos serían ordinais, no caso de reis e papas, e cardinais ou ordinais no caso dos séculos (século VIIIº xunto a século VIII).

Porén, cos ordinais hai un problema: moita xente descoñéceos porque están a caer en desuso despois do décimo.

Por mor deste descoñecemento, os números romanos son na práctica, no caso de reis e papas, ordinais até o número dez e cardinais a partir de aí; é dicir, ordinais até onde chega o coñecemento e cardinais onde comeza a preguiza ou a ignorancia: Alfonso Xº, mais Alfonso XI; Pío IXº, mais Pío XI.

Para rematar con esta incongruencia, e recorrendo á economía da linguaxe (é máis sinxelo pronunciar noventa e nove que nonaxésimo nono), chegaría con considerar todos os números romanos como cardinais independentemente do seu uso, ou, máis doado aínda, suprimilos dunha vez e escribir e pronunciar directamente os cardinais: século 8, século 18, Benedito 4, Benedito 16, Pío 3, Pío 12.

Propolo é sinxelo. Mover a ferruxenta engrenaxe dos popes da lingua, iso... iso róncachelle o carallo!

  

A BANALIZACIÓN DO NAZISMO

Hai una banalización da linguaxe que provén da publicidade, do xornalismo e da necesidade de recorrer ao adxectivo extremo ou ao dramatismo para facerse ouvir nunha sociedade onde os reclamos de atención forman unha fraga mesta e caótica.

Nazi e nazismo (sempre en abreviatura para camuflar as connotacións ideolóxicas do nome completo) son dúas palabras que se encontran nesa fase de banalización e que se empregan para calquera trivialidade, desde un xefe esixente á conduta de catro membros dun partido.

Esta tarde cadroume de ver dous artigos nos que os autores empregan eses vocábulos falando da inmigración nos Estados Unidos.

O primeiro afirma que a actuación de Trump nese asunto é propia do nazismo. 
 
Conviría lembrar que os nazis detiñan persoas nos seus lares dos Países Baixos, de Bélxica, de Francia, da Alemaña, de Austria, de Polonia e doutros países, para subilas CONTRA A SÚA VONTADE a un tren e conducilas a campos de exterminio.

No caso dos americanos a situación é xustamente a contraria: unhas persoas deixan a súa casa co fin de subirse VOLUNTARIAMENTE a un tren, malia que o responsábel lles notifique que ese tren non acepta viaxeiros e que montar á forza supón un perigo que pode ter consecuencias fatídicas. Polo tanto, nada que ver coa situación anterior.

Para o segundo autor, os centros de internamento nos que os americanos pechan os inmigrantes ilegais, son auténticos campos de concentración nazis.

Tamén aquí conviría lembrar que a ameaza que pendía sobre os prisioneiros dos campos nazis non era a de seren expulsados e devoltos aos seus países de orixe, o cal sería motivo de festa para eles, senón a morte, pois para a gran maioría as posibilidades de saíren de alí con vida estaban entre cero e ningunha. 

Outra mostra de nazismo que o autor ve nos EUA, seguindo a unha congresista americana, é que os nenos dos inmigrantes clandestinos son arredados dos seus pais. 

Esta comparación ten algo de noxenta. Nos campos nazis, os nenos eran afastados dos pais debido a que os menores de idade, ao non seren aproveitábeis para o traballo, eran inmediatamente gaseados e queimados nos fornos. Comparar unha situación con outra non é esaxerado, é indecente.

Os acontecementos dos Estados Unidos pódense analizar con dureza sen necesidade de recorrer a comparacións absurdas (en realidade, os dous artigos aos que me refiro non eran análises senón anatemas).

Esta banalización da linguaxe forma parte da moda. Como alguén dicía hai pouco: Antes, unha catástrofe era un terremoto ou unha enxurrada con máis de cen mortos. Hoxe, unha catástrofe e quedarte sen batería no móbil. A ese extremo de frivolidade chegamos.

E FALANDO DE ROBESPIERRE...

... Quero lembrar aquí a prodixiosa interpretación que o actor franco-polonés Andrzej Seweryn fixo da personaxe na serie televisiva de finais dos anos oitenta, La Révolution française, dividida en dúas partes, Les Années lumière e Les Années terribles, dirixidas respectivamente por Robert Enrico e Richard T. Heffron.  Un traballo maxistral o de Seweryn que paga a pena rever.

ROBESPIERRE E NAPOLEÓN

«Napoleón, que era Robespierre montado a caballo...», escribiu Raúl del Pozo o outro día, e supoño que quedou tan satisfeito desa gaitada.

Napoleón e Robespierre, á parte de seren franceses os dous, non tiñan case nada en común nin no carácter, nin na moral nin na ideoloxía.  

Robespierre era rancoroso, inseguro e covarde. Nos acontecementos transcendentes para a Revolución (o asalto ao palacio real, por exemplo) agochábase durante uns días para reaparecer cando o perigo e a incerteza pasaran e apropiarse do acontecido como se el estivese en primeira liña. Napoleón era un home seguro de si mesmo, ousado e resolutivo.

Moralmente, Robespierre era un rigorista puritano e inflexíbel que se propuña crear a república da virtude.  Napoleón, pola contra, era un militar ambicioso e con poucos miramentos que pretendía construír un imperio. A disparidade dos obxectivos ilustra ben a diferenza de caracteres.

Ideoloxicamente, Robespierre era antimonárquico e un republicano extremista, mentres que Napoleón era un conservador pragmático e absolutista que se ben defendía a república, creou o imperio –realmente unha monarquía con seus títulos de nobreza– e casou cunha arquiduquesa.

De teren cadrado no tempo as súas puxanzas –na

época de Robespierre, Napoleón era un simple tenente, aínda que contribuíu á desfeita dos xacobinos–, o primeiro tentaría arredar ou guillotinar o segundo, como fixo con outros xenerais dos anos iniciais da Revolución cando estes comezaron a ter ambicións ou amizades perigosas para a República, e o segundo serviríase de Robespierre mentres lle fose de proveito e logo afastaríao do poder e prescindiría del.

De calquera xeito, tanto o un coma o outro considerarían unha aldraxe persoal a comparación, obviamente por motivos moi diferentes.

ACADEMIA GALEGA

O presidente da RAG salienta que o galego non é unha lingua local e defende a irmandade co portugués para gañar proxección exterior.

Mágoa que esa arela de irmandade non a demostren un pouquiño máis no seu dicionario.

UNHAS PREGUNTIÑAS POR MATAR O TEMPO

Por que a Academia galega da lingua, á hora de escoller entre dúas formas galegas vivas, caír e caer, unha coincidente co portugués e a outra co español, elixe a segunda e proscribe a primeira?

Por que a RAG, se hai que denominar un produto cun nome que vén do latín mustum, o que no francés derivou primeiro en moustarde e logo en moutarde, e no italiano e portugués en mostarda, escolle o español mostaza para o galego?

Por que a RAG, á hora de importar o vocábulo da xerga inglesa vamp (muller fatal), que pasou ao francés e ao italiano coa mesma forma e ao portugués como vampe, elixe para o galego o español vampiresa?

 

Por que a RAG lle dá prioridade á voz coincidente co español salsa, e pon nela as diferentes definicións (salsa boloñesa, cazadora, etc.), e non á galega mollo?

Por que a RAG, cando agrega novos vocábulos, prefire os españois ciberdelincuencia, ciberdelincuente e ciberdelito aos portugueses cibercriminalidade, cibercriminal e cibercrime?

En que lingua está escrita esta definición do dicionario da Academia, composta de once palabras: Forma verbal latina que equivale a un participio de futuro pasivo?

Canto tempo cumprirá no futuro para limpar do dicionario da Academia os inventos lingüísticos do profesor Bacterio?

POESÍA DE RÚA (II)

"Ninguém ama tão desalmadamente 
como o actor..."

Discutíbel afirmación do poeta Herberto Hélder.