POR TI


Por ti
que te queimas
na soedade
digo todo o que calo.
Por ti
que baixas cando terías
que subir
río todo o que choro.
Por ti
que te encerras
no teu cárcere
de frialdade
soño todo o que ignoro.
Por ti
que vives a tua morte
con indiferencia
escribo todo o que borro.


María Xosé Viña Queixo

MARTÍN COUTINHO E A RELATIVIDADE DO TEMPO

Nun traballo sobre literatura galega infantil e xuvenil, a autora, Montse Pena Presas, ao datar o comezo da produción de literatura xuvenil en Galicia, escribe este paradoxal comentario:

Un ano antes, tal e como indicamos no epígrafe anterior, vería a luz Martín Coutinho en busca do sol, «sen dúbida a primeira novela de aventuras para un público xuvenil que se escribe en galego», como nos di a súa contracapa. Porén, o feito de que fose editada en Barcelona propiciou un grande descoñecemento dunha novela que, de ser tirada do prelo no país, non tería pasado tan desapercibida. Por este motivo, e a pesar de recoñecérmoslle o seu carácter inaugural, propoñemos 1985 como data da novela para a mocidade en Galicia.

Por que, se algo comezou en 1984, tal como indicamos no epígrafe anterior, a señora Pena propón como data de inicio 1985?... Porque o tempo é relativo?... Porque as novelas galegas editadas fóra de Galicia pertencen a unha dimensión cósmico-temporal non equiparábel?... Ou, simplemente, porque llo pide o corpo, e o corpo
–particularmente o feminino– ten os seus propios períodos?

O INFORME DO EMPREGADO MENDES


«Colección de relatos escritos nun moi elaborado e rico galego (no que non faltan licencias seguramente discutibles). Son, logo, todos eles contos de gran alento literario».

«As dúas historias de Bana Nnagú, inclúen un personaxe realmente orixinal e un uso do fantástico ao servizo dun humor, baseado no absurdo ou no inagardado, que me lembra algúns contos Zen (una tradición esta á que si resulta novidoso recorrer no noso contexto literario)».

I.E.X
_____

«A prosa de José Mondelo necesita poucos adobíos, baseada nunha selección léxica moi ben pensada, que en todo momento se percibe como natural, condúcenos polas historias coa maxia da vertixe dun carrusel, mais, con extremada delicadeza, non renuncia a deixar cravado no lector o proído da necesaria reflexión, unha  reflexión de índole realista, si, desenganada, si, mais na que as Ítacas seguen sendo necesarias.

Cada unha das sete historias loxicamente, desenvólvese a partir de estruturas e personaxes típicos dos contos. É máis, a bo seguro que os cativos non refugarán ningunha delas, aínda que para un lector adulto sexan tan fondamente críticas como Houbo unha vez un anxo malo, a medio camiño entre a parábola, o resumo, a parodia ou o conto, contundentemente crítico e desmitificador, sobre todo nese remate que non deixa de abraiar, de abalar. 

Este Informe do empregado Mendes posúe unha lectura adulta tan fascinante como a dun cativo. Cun engadido, lonxe de referirnos á posibilidade de proxectar unha lectura adulta de contos para nenos, aquí a lectura adulta está tan presente como a infantil. Poucos, moi poucos e escollidos títulos deste xénero, fan gala dunha maxia tal».


X.M. Eyré - A NOSA TERRA

_____

Un dos deseños de Fernando Llorente que ilustran o libro. Pódese ver algún mais na páxina www.fernandollorente.posterous.com/5435479

_______


(O INFORME DO EMPREGADO MENDES - Baía Edicións - www.baiaedicions.net)


-

UN PEQUENO FAVOR / FURAFOLLAS


Aos vinte e cinco anos da estrea de Un pequeno favor, feita en Barcelona polo grupo Terceiro Andar –coas interpretacións de Anxo Baranga, Mercedes García e Manolo García, quen morrería meses máis tarde con apenas vinte anos–, e despois dalgunha que outra posta en escena por rapaces de institutos galegos, o grupo Furafollas representou novamente esta peza de humor negro que no programa de man anunciaban como:

Unha historia de humor perverso, surrealista, absurda que bebe do teatro de Ionesco. Unha comedia delirante, esperpéntica, crítica e rupturista, non apta para nenos pequenos nin para cristiáns practicantes

Unha peza aceda, con chiscadelas ao cine negro, á mediática figura do psycho killer, aos clásicos do suspense e mesmo aos asasinatos entre veciños. Unha perfecta pescuda do crime imperfecto na que nada escapa da sátira demoledora que nos propón o seu autor.


Respecto do texto orixinal, a montaxe de Furafollas mantén as escenas das dúas personaxes masculinas, anteponlles un prólogo multimedia e suprime as da personaxe feminina (e con ela o desenlace da obra textual), producindo o que unha repórter definiu como «final forzado».


(Foto: Manolo García na versión de 1983)

COMEDIA / SÁLVAME!

A miña peza teatral Comedia foi adaptada, en formato de curtametraxe, no ano 2006 co título de Sálvame! Unha curtametraxe «de diálogos trepidantes» e «solidez narrativa e acerto formal», segundo algúns dos xurados que a premiaron en festivais.

A adaptación mantense fiel á obra orixinal. A maioría dos diálogos son os de Comedia, fóra das chamadas “palabras malsoantes”, engadidas polo adaptador baixo a discutíbel escusa de que dan naturalidade.

Proxectada en diversos festivais, atinxiu case cincuenta premios en todas as categorías (mellor curtametraxe por votación do xurado e do público, mellor interpretación masculina e feminina, mellor realización e mellor guión) e foi elixida (segundo información da páxina www.culturagalega.org) unha das cinco mellores curtametraxes do ano 2007 polo programa de Radio Nacional de España El séptimo vicio.


[Sálvame! está dispoñíbel en Vimeo e en Youtube]


 

HAY QUE MATAR A LOS PADRES


«O autor demonstra ter un especial talento para o humor crítico que, sen dúbida, fará pasar un agradábel bocado aos leitores, lonxe de calquera xénero de apoloxía violenta que dun título tan explícito se podería esperar».
Sonia Torre – LA REGIÓN

__________


«Un libro de humor que te fai chorar coa risa (comprobado empiricamente)».
Rubén Valverde - A NOSA TERRA


____

HAY QUE MATAR A LOS PADRES [una propuesta razonada]
- Foca Ediciones - http://www.akal.com/
-

CONTOS DE ANTONTE


Edición numerada (e non vendíbel) de cento cincuenta exemplares con nada exemplares versións dos contos para miúdos que despois levarían o título de O informe do empregado Mendes.



A ilustración da tapa é de Concepció Villar.


As interiores son de Francisca Yllanes (As fadas no faiado), Roser Mendoza (Conto de abril) e María Xesús Castro (Houbo unha vez un anxo mau).


























(Ilustracións de Roser Mendoza e María Xesús Castro, respectivamente).

COMEDIA


«Diálogos vivos, constantes, eficaces en boca da parella protagonista.
Na segunda parte, José Mondelo introduz o absurdo cun brillante humor grouchiano».

Carlos Fernández - TEATRO EN RED
-

O OLLO PECHO

«Unha historia desacougante, abafante, terrible... A antítese entre o senso ácrata
do mundo de Rauleme e a propia realidade obxectiva, é dicir, do xeito de entende-la realidade dos personaxes e dos lectores, resulta dunha eficacia sorprendente, inesperada».


Xavier Castro Rodríguez (?) – EL CORREO GALLEGO

___________


«A novela breve O ollo pecho é un dos mellores exemplos que se poden atopar de novela negra, (iconoclasta de escrita aceda e moi persoal, constrúe un discurso de estrutura case impecábel cun enxeñoso e acertado dominio da lingua, tanto de rexistros cultos como da xiria dos delincuentes urbanos)».

Historia da literatura - Ed. A Nosa Terra

___________


«O ollo pecho é desde todos os pontos de vista unha novela das máis orixinais que se teñen escrito nas últimas décadas».

Xosé Manuel Eyré – A NOSA TERRA

___________


«O ollo pecho é unha obra mestra pola linguaxe, pola técnica narrativa, pola descrición interna da personaxe principal e porque introduce o narrador, por primeira vez, unha conceición tráxica da vida na narrativa galega.
O ollo pecho e outras historias desagradables é un dos títulos narrativos galegos máis importantes dos últimos anos».

XGG – EL PROGRESO

___________


«O ollo pecho e outras historias desagradables regalounos unha escrita baudelairiana, dospassiana, ecléctica por definición e avanzada ao seu tempo que convén recuperar. Ler as súas historias é regresar ao mellor dunha década que cimentou o edificio literario que no presente teimanos en erguer».

Armando Requeixo – A NOSA TERRA

MARTÍN COUTINHO EN BUSCA DO SOL

«Martín Coutinho… é a primeira novela de aventuras escrita en galego. O estilo é
directo, áxil, souril, o mesmo acontece cos diálogos e un humor lene percorre moitas das mellores páxinas».


Xesús González Gómez – A NOSA TERRA

______

«Querendo ser a primeira novela galega de aventuras para un público xuvenil, acadando a selo, é moito máis: é a gran aventura do home en busca de si mesmo».

M. Quintáns Suárez – EL CORREO GALLEGO




(Anxo L. Baranga editou e ilustrou este libro)

UN PEQUENO FAVOR

«Conxunto de relatos que supón unha radical innovación no panorama literario galego do momento.
O máis salientable do libro é o peculiar humor, a seriedade jardielponceliana, con que se aborda o absurdo, de escasos precedentes na nosa tradición literaria».

(DICCIONARIO DA LITERATURA GALEGA - Ed. Galaxia)

________


«Construído a base de múltiples xogos de palabras e tópicos que o autor manipula para conseguir, cun humor sarcástico, a disección de determinados comportamentos sociais.

A pesar dos esforzos da editorial (segundo a contraportada) por emparentar estes relatos coa tradición humorística galega, Un pequeno favor... aliméntase de estéticas moi heteroxéneas e utiliza estratexias novidosas no ámbito das letras galegas.
Nada escapa ao tratamento iconoclasta do autor: institucións sociais, comportamentos colectivos, determinadas ideoloxías, falsas imaxes e idealizacións da realidade».

(A NARRATIVA GALEGA ACTUAL 1975-1984 - UNHA HISTORIA SOCIAL , por X. González-Millán - Ed. Xerais)